ترکیبات با منشاء طبیعی به دو دسته متابولیت اولیه و ثانویه تقسیم می شوند. بیشتر ترکیبات تولیدی میکروارگانیسم‌های مختلف به خصوص قارچ‌ها و جلبک‌ها از مهمترین منابع در دسترس برای شناسایی و جداسازی ترکیبات طبیعی بالقوه دارای اثرات بیولوژیک بوده که از دیرباز مورد توجه اساسی بوده‌اند به گونه‌ای که بخش اعظم ترکیبات دارویی موجود از منابع طبیعی استخراج شده و بخش خیلی زیادی از آن‌ها با الگوبرداری از ترکیبات با منشاء طبیعی طراحی شده اند.
ترکیبات با منشاء طبیعی:
منابع طبیعی حاوی ترکیباتی هستند که به واسطه حضور آن‌ها اعمال فیزیولوژیک خود را انجام می دهند که بسته به مسیرهای متابولیسمی جاندار، در هر سلسله جانداری متفاوت بوده و باعث عملکرد فارماکولوژیک می شود. این ترکیبات به دو دسته متابولیت اولیه و ثانویه تقسیم می شوند. به طور کلی از مهمترین اثرات این ترکیبات می‌توان به اثرات آنتی اکسیدانت، ضدالتهابی، ضدمیکروبی، ضد ویروسی، سایتوتوکسیک و تنظیم کننده سیستم ایمنی اشاره نمود که میزان اثر بخشی آن‌ها به طور کامل به نوع و ساختار ترکیب وابسته است.
متابولیت های قارچی و باکتریایی
میکروارگانیسم‌های مختلف به خصوص قارچ‌ها و باکتری‌ها به واسطه مسیرهای متابولیسمی منحصر به فرد توانایی تولید طیف وسیعی از ترکیبات را دارند. این دسته از منابع طبیعی به دلیل رشد سریع و اگزوژن بودن بیشتر ترکیبات آن‌ها نظر متابولیت‌های ثانویه بسیار حائز اهمیت خواهند بود.
روش های آنالیز و شناسایی ترکیبات طبیعی
بررسی‌های کیفی ترکیبات براساس مطالعات میکروشیمیایی بر پایه ایجاد رسوب یا رنگ مشخص انجام می شود. بدین صورت که رنگ یا رسوب تشکیل شده نشان‌دهنده حضور یا عدم حضور یک دسته ترکیب خاص است. البته در مطالعات بررسی کیفی، روش‌های کروماتوگرافی مانند کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و کروماتوگرافی لایه نازک نیز بسیار کمک کننده هستند.
آنالیز متابولومیکس متابولیت‌های میکروارگانیسم‌ها با GC-MS
میکروارگانیسم‌های باکتریایی و قارچی به عنوان موتورهای زیستی میکروسکوپی مطرح هستند که توانایی تولید بخش وسیعی از ترکیبات دارویی و بالقوه دارویی را دارند و این ترکیبات، مستقل از دسته ساختاری بصورت اندوژن یا اگزوژن هستند.
توضیحات بیشتر و دقیق تر در این زمینه را در متن مقاله ببینید. این مقاله در شماره 38 فصلنامه دانش آزمایشگاهی ایران (تابستان 1401) منتشر شده است.
منبع : http://ijlk.ir